OBEZİTE TEDAVİSİ

Obezite, vücudumuzda aşırı miktarda yağ birikmesidir. Dünya Sağlık örgütü verilerine göre, 2017 yılı itibari ile dünyada yaklaşık 2 milyar kişi obezite ile mücadele etmektedir. 5-19 yaş aralığında 400 milyon  kişi obezdir. Obezite oranları erkeklerde %15, kadınlarda ise 24 dür.

Obeziteye neden olan etmenler tam olarak açıklanamamakla birlikte aşırı ve yanlış beslenme ve fiziksel aktivite yetersizliği obezitenin en ön önemli nedenleri olarak kabul edilmektedir. Bu faktörlerin dışında

• Yaş
• Cinsiyet
• Genetik
• Çevresel faktörler
• Nörolojik
• Hormonal ve metabolik etmenler
• Biyokimyasal
• Sigara-alkol kullanma durumu
• Kullanılan ilaçlar
• Sık aralıklarla ve düşük kalorili diyetler uygulama
• Sosyo-kültürel etmenler
• Psikolojik pek çok faktör obezite oluşumuna neden olmaktadır.

• Obeziteyi sınıflandırmak için Vücut Kitle İndexi (BMI; Body Mass Index), VKİ oranı kullanılmaktadır. Bu oran kişinin kilosunun, boyunun karesine bölünmesi ile elde edilecek orandır. Dünya Sağlık Örgütü’nün kalsifikasyonuna göre obezite şöyle sınıflandırılmaktadır.
• VKİ;
• 5 ve aşağısı ; Zayıf
• 5-24 ; Normal kilolu
• 25-30;  Kilolu
• 30-39 ; Obez
• 40-49 ; Morbid Obez
• 50-59 ; Süper Morbid Obez
• 60 ve üstü; Süper süper Morbid Obez

Obezite; vücut sistemleri (endokrin sistem, kardiyovasküler sistem, solunum sistemi, gastrointestinal sistem, deri, genitoüriner sistem, kas iskelet sistemi) ve psikososyal durum üzerinde yarattığı olumsuz etkilerden dolayı pek çok sağlık problemine neden olmaktadır.

• İnsülin direnci
• Tip 2 Diyabet
• Hipertansiyon
• Koroner arter hastalığı
• Hiperlipidemi-Hipertrigliseridemi
• Metabolik sendrom
• Safra kesesi hastalıkları
• Bazı kanser türleri
• Osteoartrit
• Felç
• Uyku apnesi
• Karaciğer yağlanması
• Astım
• Solunum zorluğu
• Gebelik komplikasyonları
• Menstruasyon düzensizlikleri
• Aşırı kıllanma
• Ameliyat risklerinin artması
• Ruhsal problemler
• Toplumsal uyumsuzluklar
• Başta meme ve kolon olmak üzere kansergörülme sıklığında artış
• Tüm yukardaki sebeplerden dolayı obez hastalarda ölüm oranı artmıştır.
• Obez kişiler normal kilolu kişilere göre ortalama 10-12 sene daha az yaşarlar.

Obezite oluşmadan önlemek tedavideki en önemli basamaktır. Bunun için yaşamın ilk yıllarından itibaren doğru beslenmeye başlamak ve sürdürmek çok önemlidir. Anne sütü ile beslenen çocukların, anne sütü almayan çocuklara göre obezite görülme oranının daha düşük olduğu saptanmıştır. Çocuk ve adolesan dönemde oluşan obezite, yetişkinlik dönemi obezitesi için zemin hazırlamaktadır.

Obezite tedavisinde hedef ideal bir vücut ağırlığı belirlemek ve korunmasını sağlamaktır. Morbidite ve mortalite risklerini azaltmak, bireye yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırmak ve yaşam kalitesini arttırmak en önemli hedeftir. Multidisipliner bir çalışma gerektirir. Doktor, diyetisyen, psikolog vb.

• Tıbbı Beslenme Tedavisi:Yaş, boy, fiziksel aktivite, sosyo kültürel, metabolik ve hormonal durum, diyet geçmişi ve psikolojik durum değerlendirilerek kişiye özel beslenme programı uygulanmalı ve doğru beslenme konusunda kişiye eğitim verilmelidir. Amaç BKI değerini 19 ile 24.9 aralığına getirmek ve sürekliliği sağlamaktır. Diyetisyen eşliğinde beslenme eğitimi alınması ve takibi son derece önemlidir. Kişinin sağlıklı beslenmeyi benimsemesi ve bu doğrultuda besin seçimlerinden, pişirme yöntemlerine, porsiyon kontrolüne kadar eğitim alması işin en önemli kısmıdır. Amaç kişinin kalıcı beslenme alışkanlığını kazanmasıdır.
• Egzersiz Tedavisi: Tıbbı beslenme tedavisini destekleyerek yağ oranı azaltılmasını sağlar. Yapılan doğru egzersizle kas tonusu artışı da sağlanarak bazal metablizma hızının da artması sağlanır. Böylelikle tekrar kilo almanın önüne geçilmiş olur. Düzenli egzersiz kişinin kan basıncını düzenler, depresyondan korur, kan şeker seviyesini düşürür, kemik erimesine karşı kişiyi korur ve kilo verimi sağlar. Yetişkinlerin her gün veya gün aşırı 30-45 dakika orta şiddette(tempolu yürüyüş, yüzme vb)egzersiz yapılması önerilmektedir. Kişinin keyif aldığı ve severek yaptığı egzersizi seçmesi önemlidir.
• Davranış Değişikliği: Kilo verme ve koruma döneminde genellikle en önemli konu kalıcı, hatalı beslenme alışkanlıklarından kopmaktır. Kişiye sürekli yemek yemesine neden olan duygu durumunun saptanması, yeme davranış bozukluğu varsa tespit edilmesi, fiziksel aktivite ile olumsuz davranışları olumluya çevirmeyi hedefleyen tedavi şeklidir. Basamakları: Kendi kendini gözlemleme, uyaran kontrolü, alternatif davranış geliştirme, pekiştirme ve ödüllendirme, bilişsel yeniden yapılandırma, sosyal destek
• Farmakolojik Tedavi: Obezite tedavisinde ekim kontrolünde uygun görülen hastalarda kullanılan bir yöntemdir. Tıbbı beslenme tedavisi ve egzersiz ile desteklenmelidir. Hafif kilo fazlalığı olan kişiler için uygun değildir.
• Cerrahi Tedavi:BKI:35 ve üstü olan kişiler için uygulanır. Amaç besinlerle alınan enerjiyi azaltarak ve gastrointestinal sistemde emilimi azaltmaktır. Ayrıca cerrahi gerektirmeden mide balonu uygulaması ile kişilerin ideal ağırlığa getirilmesi hedeflenir.

• Yaşam kalitesi obezitede ciddi olarak bozulmuştur.
• Obezite, fiziksel hareketinizi kısıtlar, vücud ağrılarına ve yorgunluğa sebep olur. Bir Amerikan araştırma kuruluşu olan “The National Health and Nutrition Examination Survey”yaptığı çalışmada morbid obez kadınların normal kilolu kadınlara göre 4 defa fazla depresyona girdikleri tespit edilmiştir.
• Yapılan çalışmalarda, psikososyal uyum ile kilo arasında direk ilişki saptanmış ve kilo kaybı ile hayat kalitesinin arttığı kesin olarak ortaya konulmuştur.
• Obezite ameliyatı geçiren hastaların %95 inde hayat kalitesinin arttığı ve bu kişilerin sadece uzun değil daha iyi yaşadıkları ortaya konulmuştur.

Obezite tedavi edilebilir ve geri döndürülebilir bir rahatsızlıktır. Günümüzde 3 temel tedavisi vardır. Bunlar;

• İlaç
• Diet ve egzersiz
• Obezite Cerrahisi

Obeziteden korunma ve kurtulma yolları aslında herkesin bildiği temel kurallara dayanır. Bunlar; daha az gıda tüketmek, yağlı, karbonhidrattan zengin yüksek kalorili gıdalardan uzak durmak ve düzenli egzersiz yapmaktır.

Toplumda bu kadar yaygın olduğu göz önününe alındığında, diet ve egzersisin çok yetersiz kaldığı çok açıkdır.